Tại cuộc họp với các địa phương sơ kết 3 năm thực hiện Nghị quyết 18 về quản lý và sử dụng đất ngày 26/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng Việt Nam cần rà soát chính sách thuế, đặc biệt với đất bỏ hoang, sử dụng không hiệu quả để áp dụng thuế lũy tiến.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng, việc áp thuế cần tránh mâu thuẫn với chủ trương tích tụ ruộng đất trong nông nghiệp. Thuế phải được đánh trúng đối tượng đầu cơ bất động sản, không áp dụng tràn lan.

Đối với quản lý thị trường đất đai, Phó Thủ tướng nhìn nhận, thị trường sơ cấp và thứ cấp cần được phân định rõ. Theo đó, thị trường đất đai sơ cấp là nơi Nhà nước quản lý, điều tiết bằng chính sách, quy định pháp luật qua các hình thức giao, cho thuê đất, đấu giá hoặc thu hồi để phát triển kinh tế, xã hội vì lợi ích công.

Ngược lại, khi đất đai đã lưu thông, giao dịch trên thị trường, tức thị trường thứ cấp, nhà điều hành nên quản lý thông qua quy hoạch, định hướng phát triển không gian và hạ tầng.

Phó Thủ tướng khẳng định đất đai là không gian nền tảng cho mọi hoạt động kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh. Do đó, Luật Đất đai cần được xác định là luật gốc, từ đó đảm bảo tính thống nhất với các luật gồm Luật Xây dựng, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản…

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc tổ chức thi hành pháp luật đất đai tại một số địa phương cho thấy hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai còn thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong tổ chức thực thi, nhất là giai đoạn chuyển tiếp.

Quy định về thu hồi đất còn bất cập, khi phân biệt giữa dự án công và tư, thiếu cơ chế cho các loại hình dự án đầu tư có yêu cầu đặc thù hoặc mới xuất hiện; nhiều dự án “treo” do không đạt thỏa thuận về đất đai. Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thiếu linh hoạt, giá đất bồi thường áp dụng giá cụ thể, còn giá giao đất tái định cư theo bảng giá đất, gây chênh lệch, khiếu kiện, phát sinh chi phí lớn cho nhà nước và nhà đầu tư…

Lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa, Thanh Hóa, Cần Thơ… cũng nêu thực tế quy định bắt buộc giao, cho thuê đất qua đấu giá hoặc đấu thầu thiếu linh hoạt, gây khó khăn cho dự án và tiếp cận đất đai của người dân, nhà đầu tư và nhiều ý kiến khác…

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý khi sửa Luật Đất đai 2024 cần phân biệt rõ các trường hợp đất được thỏa thuận và Nhà nước bắt buộc thu hồi. Việc đấu giá, đấu thầu cũng cần xác định rành mạch giữa đất có hạ tầng, quy hoạch và đất cho các mục tiêu xã hội như phát triển đô thị, nhà ở xã hội, giáo dục, y tế.

Chính sách cho thuê đất cần điều chỉnh lại tư duy, không thể chỉ nhìn vào nguồn thu trước mắt, phải tính đến giá trị gia tăng và lợi ích lâu dài của dự án.

Việc định giá đất còn nhiều vướng mắc do cơ sở dữ liệu không thống nhất giữa các địa phương, chưa rõ cơ chế vận hành bảng giá đất. Ông yêu cầu cần có cơ chế mạnh, lựa chọn nhà đầu tư dữ liệu, phần mềm thống nhất để đồng bộ hóa cơ sở dữ liệu đất đai trên toàn quốc.